Het Zwevende tussen er zijn en er niet zijn  
Werktitel Winterlabor 2015-2016

Het zwevende is in rust, in evenwicht. ‘t Wordt gedragen door de lucht. Het heeft geen vallende of stijgende lijn. Als een torenvalk die in de lucht staat te bidden.
Het zwevende is een ding, tastbaar voorwerp. Dat zich bevindt in een eindeloos luchtledige. Bij de suprematisten is er ruimte voor en achter het vlak/het ding gewenst. Het ding is bij hen een vorm, plat, meestal een tweedimensionaal ding. En zweeft zonder in onrust te zijn, het is tastbaar aanwezig.
De suprematisten, hebben de voorstelling gemaakt op een wand, of op een schilderij en dit ook nog ingelijst. Het wordt weer een venster met een voorgestelde voorstelling. Dat kader is funest voor de oneindigheid van de ruimte. Bij de prouns van El Lissitsky zijn de vlakken direct op de wand vastgemaakt, zonder ruimte achter het vlak/het ding. Door het op etalage spelden te prikken en naar voren te schuiven, zoals ik dat doe, komt het vlak los van de muur. En dat is veel beter. Maar de diagonaal is ook zeer belangrijk. Is Een horizontaal-verticaal indeling speels en zwevend te krijgen?

Het zwarte vierkant, met witte rand van Malevitch werd in een hoek opgehangen en kan daardoor de hoek afsluiten. Het hing op de ereplaats. Hoog zoals een icoon. Zweeft het? Hoe komt dat? Meestal zijn er op die tentoonstellingen in Rusland meerdere vierkante schilderijen te zien. En omdat het schildersdoek geen lijst heeft, zweven de vierkante schilderijen van Malevitch op een wand en zijn in in ruste, in evenwicht.
Kantel je het vierkant licht dan is het in beweging gekomen. Meerdere vierkanten gaan dan dwarrelen, er kan een stijgende of vallende lijn ontstaan. En dat was bij de Suprematisten niet gewenst. De wiskundige Lobatsjevski had een denkbeeld dat voor Malevitch een uitgangspunt was.

In mijn Werktekening, (1e werk) is er een getekende suggestie van ruimte voor en achter het ding. Een transparante lege ruimte, geen tastbare ruimte, maar een getekende suggestieve ruimte. Gesuggereerd wordt een Transparante kubus voor en achter het vlak/ ding dat gespannen is in een kader. Het vlak is tussen de twee kubussen gehangen. En er is de dominante diagonaal, (perspectief) diepte naar voor en achter mogelijk maakt. Het vierkante canvasboard is daadwerkelijk aanwezig, de rest is suggestie. Das Schwebende zwischen Da sein und Nicht da sein, op tekenachtige wijze verbeeld.

Het tweede werk is ontstaan uit de vraag kan een gestapelde aaneengesloten opbouw van vlakken zweven tussen er zijn en er niet zijn.
Daarbij zijn zwaarwegende zwarte vlakken gecombineerd met luchtige contouren van vlakken. Door het geheel aan elkaar te schakelen en voor de muur te laten hangen kan het dan nog als zwevend gezien worden?
Alleen wanneer er zware slagschaduwen op de muur vallen, van het ver naar voren geschoven werk, ontstaat er een geheel. Het luchtige en het zware worden verbonden tot een geheel van lijnen met schaduwlijnen, van vlakken en diepte achter het werk. het moet lager hangen dan kijkhoogte. Wat gebeurt er als hier wel een kader om heen zit? Lijkt het dan teveel op een voorstelling van een muurtje? Dat losgezongen is uit de werktekening?

Hoekreliëfs van Tatlin zijn objecten in de hoek opgehangen. Objecten die de ruimte inkomen en gedacht zijn voor een hoek, geen interessante achterkant. Objecten open naar de toeschouwer die zich in dezelfde ruimte bevindt. Waardoor er van een tastbaar object sprake is, dat in de ruimte achter het object eindig is, en de ruimte voor het object fysiek gedeeld wordt met de toeschouwer.

Het derde werk
Het ruitvormige stuk beschilderd papier rust in de hoek, en is door de beschildering plat. Voor het oog lijkt het vlak tussen twee wanden te zweven. De horizontale lijnen, de verticale de diagonale , het zijn zwevende zelfstandige lijnen. Er is door de opstelling wel sprake van luchtig boven elkaar aanwezig zijn. Kijk je er niet frontaal tegen aan, maar van onder op, van boven naar beneden dan zijn er opnames te maken die zo van de suprematisten zouden kunnen zijn.

Het suprematisme van Malevitch is beïnvloed door de wiskundige Lobatsjevski. Elk schilderij zou een 'bevroren' beeld van een eeuwige beweging door een ideale ruimte van N dimensies zijn, geen omhoog, geen omlaag, geen links , geen rechts.

Het zwarte vierkant met witte rand van Malevitch, werd in een hoek opgehangen en sluit daardoor de hoek af. Het hing op de ere plaats. Hoog zoals een icoon. Zweeft het? Hoe komt dat dan? Meestal zijn er op die Russische tentoonstellingen meerdere vierkanten te zien. Ik denk dat Een vierkant niet makkelijk zweeft, het is zo’n stabiele vorm. Ik weet dat een vierkant gaat draaien als het gekanteld wordt. Mondriaan maakt de ruit weer stabiel door er een horizontale en verticale structuur in aan te brengen.

Het vierde werk is een hymne aan het zwarte vierkant van Malevitch. Hier heb ik geprobeerd de vierkanten te laten zweven voor de muur, en de hoek zoveel mogelijk op te heffen. Sta je voor het werk, recht voor de hoek, dan ontstaan diagonalen ,de perspectivische vertekening, Het vijfde werk is een uitvoering van het werkthema in de vorm van een schildering. Op een karton geschilderd, en met draden bespannen, waardoor het krom trok, met een holle vorm als gevolg. Een mooie bijkomstigheid, het schilderij krult los van de muur. De schilderachtige benadering van een ding in een ruimte, met draad als lijnen voor diepte suggestie. Het ding zweeft in een gesuggereerde ruimte. Het hoort in de traditie van doorkijkjes. In dit geval abstract en expressief, maar toch een venster op een voorstelling.
Dan is er nog een groot werk tot stand gekomen. Hier heb ik geprobeerd de materialen zo te bewerken dat ik een zwaar karton en een licht papier tot een eenheid kon verwerken. Hoe groot kan een werk zijn en toch nog zweven.? Het ontwerp staat als een van de vele in mijn werkboeken. Waarin ik met het thema bezig was en al denkend en experimenterend tot oplossingen kwam. Ik heb de collage in Artoll zeer groot gemaakt. 250 x160. Omdat je nu eenmaal groot uit kan pakken daar!
Verder heb ik nog enkele vormen gevouwen. Grote logge lappen karton bewerkt met oliekrijt, waardoor het op leer lijkt. Veredelen van het armoedige materiaal. En deze zijn al in de vuilnisbak terecht gekomen.
Het werk in diverse materialen is voor mij een staaltje vertalen in materiaal en afmetingen geworden. Daaraan voorafgaand ontstond een collage tekenening. Ik had het zwarte dunne metaaldraad ontdekt bij Phillips/ een soort Action. En wist meteen hoe ik de schetsen in mijn werkboek kon uitvoeren hier. Het was een grote verrassing, dat het zoveel bewondering kreeg. Op de filmpresentatie een week geleden waren de gasten nieuwsgierig naar de werkzaamheden van de kunstenaars, ze dwaalden door het gebouw. En Klaus nam zelfs enkele gasten op sleeptouw naar dit werk. Hij was er zeer gecharmeerd van.

Zie foto's

of terug naar de foto's op de pagina Portfolio